E tusa ma le 50% o le teritori o Colombia e nofoia e le lautele ma mafiafia vaomatua. O le Colombian Amazon, tu i le itu i saute o le atunuʻu. O ona laʻau ma manu vaʻaia o ni oa taua faʻanatura na taʻitaʻia le atunuʻu e faʻavasegaina o se tasi o sili atu biodiverse nofoaga i luga o le paneta.
I se taumafaiga e puipuia lenei measina, o malo eseese o le atunuu ua fausiaina se faasologa o paka ma faasao natura na fesoasoani e faasao le natura tamaoaiga o le Colombian Amazon, ae faʻapena foʻi lana aʻoaʻoga faʻaleaganuʻu, talu ai e tele tagata moni o loʻo nonofo pea i lenei itulagi.
O le Amasone o o se tasi o le ono itulagi itulagi o Colombia. I le isi itu, o se vaega lenei o se lautele lautele lautele faʻafitauli, le Amasone, lea e oʻo atu i isi atunuʻu o Amerika i Saute e pei o Pasila, Venesuela, Ekuatoa, Guyana, Suriname, Peru ma Bolivia.
Faatasi ai ma le sili atu i le 480.000 sikuea kilomita o le faʻaopoopoga, o loʻo nofoia e le itiiti ifo i le 40% o le aofaʻi atoa o le atunuʻu. Ma o le sili lea ona itiiti o tagata eria o Colombia, o se itulagi e leʻo mafai e tagata ona faʻatautaia atoa.
E sefulu ma le lua paka ma fanua faʻasao i le Colombian Amazon. Nei e sili ona taua:
Le
La Paya National Park
I le paopao i luga o vai o le Paka National La Paya
O loʻo tu i le matagaluega o Putumayo ma o lona lautele e 422.000 hectares. Ua mafaufauina o le eria ma le sili ona tele eseʻesega o manu i le lalolagi, ma le selau o ituaiga o meaola mamalia, pe a ma le sefululima selau ituaiga o manulele ma sili atu ma le lua miliona ituaiga o iniseti.
E le itiiti ifo le ofoofogia o lana fugalaʻau, faʻailoaina e laʻau o latou pale e tulaʻi latalata i le selau mita le maualuga. O le La Paya National Park O loʻo ofaina ai foi laufanua matagofie ma se faʻafesoʻotaʻiga o vaitafe, aloalo ma vaʻa feoaʻi o loʻo latou nonofo ai anacondas ma uliuli alligators.
Amacayacu Natura Paka
O le dolphin piniki, o le "fetu" o le Amacayacu Natura Park
O lenei paka o loʻo tu i le mea atonu o le itulagi e pito sili ona taumamao ma faigofie ona ofi iai, o se vaega o togavao mafiafia o loʻo faʻavaivaia tuaoi o lenei atunuʻu ma le tuaoi o Pasila.
Faatasi ai ma isi mea, o le Amacayacu Natura Paka aitalafu lona taʻutaʻua i le i ai o se tulaga ese ituaiga i ona vaitafe ma aloalo: o le dolphin piniki. E tele tagata tafafao maimoa mai i le fatu o Colobian vaomatua e mafai ona mafaufau loloto i lenei tulaga ese mammal vai i le lalolagi mai le matauina tulaga.
I le faʻaopopoga i le dolphin piniki, o lenei paka o le fale i sili atu i le 500 ituaiga o manulele ma se numera e leʻi mautu o iʻa magalo. O le fale foi mo jaguars, otters ma manatees. Ma le tele manuki lena e mafai ona asia i le Mocagua motu, taʻutaʻua i ona fugalaʻau lotus.
Cahuinarí National Park
O lona lautele e 575.500 hectares ma o loʻo tu i le matagaluega o Amazonas. Tele ituaiga laau ola ai iina ma sili atu i le 40 mita le maualuga. I le Cahuinarí National Park nisi o o vaitafe sili ona iloga o Colombia pei o le Pamá, le Cahuinarí poʻo le Caquetá.
Ae mo manu vaʻai, o le tau vevela o le paka e fiafia i le atinaʻe o iniseti ma mea fetolofi. O le teritori o boas ma anacondas. Isi ituaiga sui o le jaguar ma, i vaitafe ma aloalo, le taufaʻafefe piranha. O le paka o loʻo i ai foʻi fale mo 'eseʻese nuu tuʻufaʻatasi o le Bora-Miraña ituaiga kulupu.
Nukak National Natura Faʻaleoleo
O le Nunak itulagi e faʻatapulaʻaina e vaitafe tetele
O lenei fanua faaleoleo o lo oi totonu o le matagaluega o Guaviare. E tafatolu i ona foliga ma ona tapulaʻa e faʻailogaina e le alia o le vaitafe o Inírida i le itu i matu, o vaitafe o Bocatí, Aceite ma Papunaua i sasaʻe, ma Guacarú ma Inírida vaitafe i sisifo.
I le isi itu o le Inírida o loʻo taʻoto ai le Puinaway Natura Paka, ma le sili atu i le miliona hectares o savanna ma le vaomatua Amazon, i luga tonu o le tuaoi o Colombia ma Pasila.
Ua fuafuaina e tusa ma le lua afe tagata tagatanuʻu o loʻo nonofo, mulimuli ia latou tu ma aga masani o le olaga, i totonu o tuaoi o le Nukak National Natura Faʻaleoleo. E faatatau i le Maku ituaiga kulupu, naʻo tagata tagatanuʻu i Kolomupia o loʻo soifua pea faʻafetai i le faʻatumauina ole faʻaogaina o mea totino ma fesuiaiga ala ile vaomatua Amazon.
I se faʻaopopoga i nei paka tetele, i le Colombian Amazon e tatau foʻi ona tatou faʻailoaina nofoaga matagofie ma le fiafia e pei o le Sierra de Chiribequete Natura Park, i le mea e oso aʻe ai nisi tepuis, le Río Puré National Natura Park, o se meaola manu i saute o Cahuinarí, poʻo le Serranía de los Churumbelos Auka-Wasi National Natura Park, o se tasi o le mulimuli puipuiga vaega e fausia i totonu o le Faʻalapotopotoga o National Parks o Colombia. O le fale e le itiiti ifo i le kuata o manulele uma i le atunuʻu.
Ia avea muamua ma faamatalaga