Ata | Pixap
I luga o le tuaoi i le va o Kanata ma le Iunaite Setete o loʻo iai vaituloto tetele e lima o loʻo pulea teritori tetele ma o loʻo faʻatulaga ai le tele o vai fou i luga o le paneta.: Michigan, Superior, Ontario, Huron ma Erie. E ui lava o latou amio e pei o sami tapunia, o latou vai e fou ma aofia ai le itiiti ifo i le lima o le lalolagi faʻasao.
O nei vaituloto e lima o loʻo ofaina maila, matafaga, maupuepue, o le tele o moli uila, motu e faʻataʻamilomilo i le talafatai ma taulaga faʻataʻamilo. E le o se mea e ofo ai le taʻua o le "talafatai lona tolu" ona o nei vaituloto o le nofoaga o se eseʻesega o ituaiga o meaola. I se faʻaopopoga, vaʻa o soʻo se ituaiga folau i totonu o nei tele faʻalautelega o vai fou ma e masani mo faifaiva ma alovaa aloalo e fefiloi ma vaʻa, vaʻa uta, vaʻa toso, ma isi.
O le asiasi i vaituloto e lima i Amerika ose manatu lelei lea mo se tafaoga mataʻutia. Afai o lau mataupu lenei ma e te manaʻo e asia i latou, ona o le a ou mauaina atili e uiga i nei mea ofoofogia o le natura.
Le
Vaituloto o Michigan
Ata | Pixap
Lake Lake o se tasi o le lima tele vaituloto i le Iunaite Setete ae naʻo le pau lea o le tasi o loʻo atoa i totonu o le atunuʻu talu ai o isi na faʻasoa ma Kanata. E siʻosiʻomia e setete o Wisconsin, Ilinoi, Indiana ma Michigan, lea e faʻaigoa i le vaituloto lava ia.
O lenei vaituloto ei ai lona lautele o 57.750 sikuea kilomita ma le loloto o 281 mita. Ua taʻua o le vaituloto tele lava i totonu o se atunuu ma le lona lima i le lalolagi atoa. O lona tele e 4.918 kupita kilomita o vai ma Lake Lake talanoa tele paka ma matafaga.
E tusa ma le 12 miliona tagata e nonofo i luga o le apitagalu, o le toʻatele o latou i nofoaga toʻatele o turisi e ola i avanoa e ofa atu i ai Lake Michigan. O le faʻaaluina o le aso e asia ai le vaituloto o se mea lelei le fiafia i le natura i fafo, malolo ma momotu mai le masani. O se fuafuaga sili ona malie o le tiʻetiʻe i luga o se vaa e kolosi ai le vaituloto. Mulimuli ane, leai se mea e sili atu nai lo le faʻataʻitaʻia o meaʻai i le lotoifale mauoa i samani ma iʻa.
I le auvai o le Vaituloto o Michigan, i le setete o Ilinoi, o se tasi o taulaga taua i le Iunaite Setete: Sikako. Ua lauiloa o le Windy City, o le lona tolu o taulaga sili ona lauiloa i le Iunaite Setete, i le maeʻa ai o Niu Ioka ma Los Angeles.
O se 'aʻai faʻaonapo nei ma faʻalelalolagi o loʻo i ai fale o le sili atu i le 1.100 fale faʻataʻitaʻi. I le taimi nei o le fale sili ona maualuga o le Willis Tower (na taʻua muamua o le Sears Tower), ae i le 1920s o le Wrigley Building, o lona olo na fausia ina ua maeʻa le Giralda i Seville.
Vaituloto maualuga
O lenei vaituloto e tuaoi ma Minnesota, Wisconsin, ma Michigan i le itu a Amerika ma Ontario i le itu a Kanata. O le ituaiga o Ojibwe na faʻaigoa ia Gichigami o lona uiga o le "vai tele" ma o le sili ona tele vaituloto vai i le lalolagi. Ina ia avatua ia te oe se aitia o ona mataʻina itu, Lake Superior mafai ona aofia ai le tele o isi uma Great Lakes ma tolu sili pei o Lake Erie. O le sili loloto, lapoʻa, ma sili ona malulu o le Vaituloto Tele i le Iunaite Setete.
I le avea ai ma se fia iloa, o afā i le Lake Superior e maua ai galu faʻamaumauga o le sili atu i le 6 mita, ae o galu e sili atu i le 9 mita ua faʻamaumauina. Ofoofogia!
I leisi itu, i totonu o lenei vaituloto e tele motu o le sili ona tele o le Royale Island i le setete o Michigan. Lenei i ai ma isi vaieli o loʻo iai motu. I soo se tulaga, o isi lauiloa tetele Lake Superior motu aofia ai Michipicoten Island i le itumalo o Ontario ma Madeline Island i le setete o Wisconsin.
Vaituloto o Ontario
Ata | Pixap
A faatusatusa atu i ai, o le vaituloto e sili ona laʻititi i Great Lakes i le Iunaite Setete o Lake Ontario. O loʻo tu i sasaʻe nai lo le tele o vaituloto ma e ana uma ia Kanata ma le Iunaite Setete: o le itu i matu i le itumalo o Ontario ma le itu i saute i le setete o Niu Ioka.
E pei foi o Lake Superior, e i ai foi ona tele motu, o le tele o Wolfer Island, tu latalata i Kingston i le faitotoʻa o le St. Lawrence Vaitafe.
Afai tatou te talanoa e uiga i le faitau aofaʻi o nofoaga o loʻo faʻamatalaina faataamilo i le Vaituloto o Ontario, tatou te iloa ai i le itu i sisifo o le itu a Kanata o le sili conurbation taua Golden Horseshoe o le fale e tusa ma le 9 miliona tagata ma aofia ai 'aʻai o Hamilton ma Toronto. I le itu a Amerika, o lona gataifale e tele i tua nuu vagana mo Rochester i Monroe County (Niu Ioka).
I totonu o le laueleele, tusa ma le 30 kilomita le mamao, e mafai ona tatou mauaina le taulaga o Syracuse ma e fesoʻotaʻi i le vaituloto e se alavai. E tusa ma le 2 miliona tagata nonofo i le itu a Amerika.
Vaituloto o Huron
Ata | Pixap
Lake Huron o se tasi o Great Lakes i le Iunaite Setete, faʻapitoa lava lona tele o le lona lua sili ona tele o le lima ma le lona fa sili ona tele i luga o le paneta. Sili atu nai lo uma o Croatia! O loʻo tu i le va o le Iunaite Setete ma Kanata, i le ogatotonu o Amerika i Matu ma o se tasi o sili ona asia mo ona matagofie laufanua, aemaise lava turisi.
Lake Huron o le nofoaga filifilia e le tele o Amerika e faʻaalu a latou tafaoga. I le vaitaimi o le taumafanafana, o asiasiga e faʻataʻamilo i nofoaga o loʻo siʻomia ai ia iloa le natura o le lotoifale faʻapea foi ma faʻamaumauga o talafaʻasolopito e latalata i le Vaituloto o Huron, pei o le Moli Moli. O nei asiasiga faʻatagaina ai tagata asiasi e aʻoaʻo atili e uiga i le talaʻaga o lenei avanoa ma iloa faʻapitoa ana oa faʻanatura.
I se faʻaopopoga, o loʻo i ai foi vai gaioiga pei o le alovaa poʻo le suavaia loloto. E oʻo lava i le savaliga i totonu o le afe o motu o loʻo i ai i lenei vaituloto. A le mafai ona maua, e fiafia tagata e siʻo ia latou pei o le Turnip taʻutaʻua, o le sili ata o latou uma ma ona paʻepaʻe paina togavao i le pito i luga.
I le avea ai ma se fia iloa, o Lake Huron e tumu i motu, o le tele o latou o loʻo tu i matu, i totonu o tuaoi o Canada, o Manitoulin Island, o le sili ona tele i luga o le paneta i se vaituloto vaituloto.
Vaituloto irie
Ata | Pixap
O le Vaituloto o Erie o le itu i saute o le lima o Vaituloto Tele i le Iunaite Setete ma le papaʻu. O loʻo tu i le tuaoi ma Ontario i Kanata ma tautua o tuaoi ma setete o Pennsylvania, Ohio, Michigan ma New York ile itu a Amerika.
Ona o lona tele (e nofo i le 25.700 sikuea kilomita), ua avea o le lona sefulutolu natura lepa i le lalolagi. Atoa folau, ei ai lona maualuga i luga o le sami tulaga o 173 mita ma le averesi loloto o 19 mita; i lenei uiga, o le papaʻu o le Vaituloto Tele i lona atoa.
O le mulimuli o vaituloto tele na mauaina ma o tagata Farani sailiili na faia na faaigoa ia Lake Erie i le igoa o se ituaiga moni o le igoa lava e tasi na nofoia le eria.
E pei foi o isi vaituloto, e tele foi motu i le Vaituloto o Erie. I le aotelega e luasefulufa, o le iva o latou e ana ia Kanata. O nisi o motu tetele o Kelleys Island, South Bass Island, po o Johnson's Island.
I le avea ai ma se fia iloa, o Lake Lake e i ai lana microclimate, lea e avea ai lenei eria lafulemu mo le totoina o fualaʻau, fualaʻau ma vine mo le faia o uaina. Lake Erie e taʻutaʻua foi i ona vaituloto o le Lake Effect e lafo i le itu i sasaʻe o le taulaga, mai Shaker Heights i Buffalo. E tupu lenei mea i le taufaaiuiuga o le taumalulu ma le amataga o le tautotogo.
Ia avea muamua ma faamatalaga